Gempa bumi kecil bermagnitud 4.1 yang berlaku pagi semalam di Johor – dengan pusat gempa kira-kira 130 kilometer ke utara Sedenak yang menempatkan kebanyakan pusat data antarabangsa di Malaysia, telah menggegarkan beberapa pihak dalam industri ini. Lama dianggap bebas daripada gempa bumi besar yang boleh menyebabkan kerosakan, Malaysia kini berdepan dengan prospek perlu menangani kesiapsiagaan menghadapi gempa bumi dengan serius, sesuatu yang hanya segelintir orang di negara ini mempunyai kepakaran.
Para penyelidik seismik telah membuat hipotesis bahawa gempa bumi kuat di Indonesia mungkin telah mengaktifkan semula garis sesar purba yang menyebabkan peningkatan mendadak gempa bumi di Semenanjung Malaysia sejak tahun 2000-an. Empat puluh daripada 59 gempa bumi di semenanjung (atau dikenali sebagai Malaysia Barat) telah berlaku antara 2007 hingga 2020 berikutan dua gempa bumi kuat di Indonesia. Tetapi semua ini adalah gempa bumi lemah yang mencatatkan kurang daripada 4.0 pada skala Richter dan tidak menyebabkan sebarang kerosakan harta benda atau kehilangan nyawa yang serius. Apa-apa sahaja di atas 5.0 boleh menyebabkan beberapa kerosakan yang serius.
Malah, sudah ada garis sesar yang dikenali sebagai Sesar Kuala Lumpur (KLF) yang merentasi Kuala Lumpur dan Selangor dari sempadan Pahang-Selangor selain daripada yang terletak di Banjaran Titiwangsa dan Banjaran Crocker. Garis sesar berpotensi untuk menjadi pusat gempa bumi – fakta yang membimbangkan memandangkan Kuala Lumpur dan Selangor menempatkan sebilangan pusat data antarabangsa dan juga kepadatan penduduk tertinggi di Malaysia.
Walau bagaimanapun, ada sinar harapan – menurut pakar, kebarangkalian gempa bumi berulang di lokasi yang sama adalah kira-kira 475 tahun! Ya, itu adalah sagu hati yang tipis untuk garis sesar yang tidak pernah membuat kemunculan sulung mereka. Hakikat yang tidak selesa ialah pakar telah memberi amaran bahawa terdapat kemungkinan gempa bumi melebihi 5.0 pada skala Richter berlaku di Malaysia Barat; masa dan lokasi yang tepat sudah tentu tidak diketahui.
Tetapi bukan seperti Malaysia tidak mempunyai undang-undang bangunan yang mewajibkan langkah-langkah ketahanan gempa bumi. Ia telah menjadikan Undang-undang Kecil Kebangsaan kepada Eurocode 8 (EC8) sebagai undang-undang, yang secara rasmi dikenali sebagai MS EN 1998-1:2015 yang merupakan standard pembinaan untuk ketahanan seismik bagi struktur bangunan. Di bawah standard EC8, bangunan mesti dapat menahan pergerakan seismik. Untuk melakukan itu, jurutera mesti terlebih dahulu menjalankan pemodelan dan analisis struktur semasa proses reka bentuk. Dan pelan struktur terperinci sedemikian mesti diserahkan kepada majlis tempatan sebelum permulaan pembinaan, seorang jurutera dilaporkan memberitahu sebuah akhbar tempatan.
Tetapi inilah masalahnya – pihak berkuasa tempatan diberi autonomi sama ada mereka ingin melaksanakan standard ini, sama ada secara keseluruhan atau sebahagian, atau tidak sama sekali. Ini kerana semua hal tanah adalah hak prerogatif setiap negeri di Malaysia. Oleh itu, walaupun Undang-undang Kecil Bangunan Seragam (UBBL) yang menerima pakai standard EC8, telah diwartakan oleh Kerajaan Persekutuan dan berkuat kuasa pada tahun 2022, ia tidak bermakna semua pusat data di Malaysia yang dibina selepas 2021 telah memasukkan ketahanan seismik ke dalam bangunan mereka. Ia bergantung kepada sama ada pihak berkuasa tempatan mereka telah mewajibkannya dengan mewartakan secara rasmi peruntukan seismik ke dalam undang-undang kecil bangunan tempatan mereka.
Akta Jalan, Parit dan Bangunan Malaysia 1974 (Akta 133) membenarkan setiap negeri (kecuali Sabah dan Sarawak) untuk mewartakan dan menerima pakai sebarang pindaan kepada UBBL sebelum ia boleh dilaksanakan di negeri mereka. Bagi bangunan sedia ada, pemilik mempunyai pilihan sama ada untuk mematuhi kod dengan menaik taraf atau memasang semula bangunan mereka.
Pusat data, sebagai bangunan misi kritikal, jika mereka belum menerima pakai langkah-langkah ketahanan gempa bumi, harus menjalankan kajian kerentanan seismik dan jika perlu, memasang semula atau mengukuhkan prestasi struktur mereka, menurut jurutera itu. Bagi bangunan yang belum memulakan pembinaan, ia mungkin menelan kos sehingga 15 peratus daripada jumlah kos bangunan jika ciri-ciri tahan gempa bumi dimasukkan, anggaran pakar.
Dalam kes Johor, carian tidak mendedahkan sebarang warta sedemikian dalam rekod yang boleh diakses oleh umum. Oleh itu, melainkan terdapat arahan dalaman yang tidak diterbitkan, keadaannya tidak pasti. w.media telah menghubungi orang yang berkaitan dan jawapan masih belum diterima pada masa penerbitan.
Ini adalah cerita yang sedang berkembang dan akan dikemas kini sewajarnya.